Kondansatör Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Merhabalar, Temel elektrik ve elektronik ile ilgili bu yazımızda Kondansatör Nedir? Çeşitleri Nelerdir? Kondansatör Nerelerde Kullanılır? sorularının cevaplarını bulabilirsiniz.  Temel Elektrik ve Elektronik Makale: 21

Kondansatör Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Kondansatörler, diğer ismiyle kapasitörler, elektrik enerjisini depolayan devre elemanıdır. Temelde iki adet iletken plakanın arasına yalıtkan bir madde koyulması ile elde edilir. Kondansatör C harfi ile gösterilir ve birimi Farad (F)‘dır. Farad değeri çok büyük bir değer olduğundan kapasite olarak 10-6 değeri olan mikrofarad, 10-9 değeri olan nanofarad ve 10-12 değeri olan pikofarad değerleri kullanılır.

Kondansatör Simgeleri

Yalıtkan kısım boş olabileceği gibi dielektrik özelliğe sahip bir maddeden de oluşabilir. (örneğin kağıt, cam, plastik, seramik, mika vs)

Kondansatör yapısı          Kondansatör iç yapısı

Kondansatöre gerilim uygulandığında iletken plakalar birbirlerine göre ters ve eşit değere sahip elektrik yükü ile yüklenirler. Bu durum, plakalar arasında bir elektrik alan oluşmasına sebep olur. Bu iki plaka arasında yalıtkan maddeden dolayı herhangi bir yük akışı (elektrik akımı) olmaz. Yük akışı yalnızca kondansatörün iki ucu aracılığıyla bağlı olduğu devre üzerinden gerçekleşebilir.

Kondansatör Plakaları  Kondansatör Yükleri

Kondansatörler elektrik enerjisi depolamanın yanı sıra güç kaynağı devrelerinde filtrelemede, rezonans devrelerinde istenilen frekansı üretmede ve güç aktarım hatlarında gerilim düzenlenmesi ve güç akışının kontrolünde kullanılırlar.

KONDANSATÖR ÇEŞİTLERİ

Kondansatörler, kullanım alanlarına ve yapılarına göre çeşitlere ayrılırlar. Şimdi bu kondansatör çeşitlerini sırasıyla tanıyalım.

a) Plastik Film kondansatör: Yalıtkan olarak polikarbonat ve polyester gibi plastik maddeler yaygın olarak kullanıldığı gibi başka plastik maddeler de kullanılmaktadır. Sinyal ve filtreleme devrelerinde genellikle plastik film kondansatörler kullanılmasına rağmen yüksek frekanslı devre uygulamalarında tercih edilmezler Kutupsuz olarak üretilirler.

Film Plastik kondansatör

b) Kağıt kondansatör: Yalıtkan madde olarak kağıt kullanılır. Yalıtkanlık kalitesi arttırılmak amacıyla parafin maddesi emdirilmiş belirli kalınlıktaki kâğıdın yüzlerine alüminyum ya da kalay plakalar yapıştırılarak üretilirler. Kapasite değerleri olarak 1 nF – 20 μf , çalışma gerilimleri ise 100-700 Volt arasındadır.

Kağıt kondansatör

c) Seramik kondansatör: Yalıtkan maddesi genellikle titanyum ya da baryum olarak imal edilirler. Pikofaraddan 0.1 mikrofarada kadar kapasitelere sahiplerdir. Kutupsuz olarak üretilirler. Mercimeğe benzemesinden dolayı mercimek kondansatör olarak ta bilinirler.

Seramik kondansatör

d) Elektrolitik kondansatör: Alüminyum iki levha arası asit borik eriği ve yalıtkan malzeme kullanılarak yapılırlar. Kutuplu (+ ve-) kondansatörlerdir. Negatif uç kondansatörün dış yüzeyini meydana getiren alüminyum plakaya bağlıdır. Yüksek kapasite değerlerini sağlayabilirler (çoğunlukla 1µF ve üzeri). Silindirik yapıdadırlar. Filtreleme, güç kaynağı, gerilim çoklayıcı, kuplaj, ses devreleri ve zamanlama devrelerinde kullanılır.

Elektrolitik kondansatör

e) Tantal kondansatör: Tıpkı elektrolit kondansatörler gibi tantal kondansatörler de kutuplu yapıdadır. Boyutlarına oranla yüksek kapasite değerleri sunabilirler. Tantal kondansatörlerin ters gerilime toleransları çok düşüktür, yüksek dalgalanma akımları ve gerilimlerine maruz kaldıklarında veya yüksek stres altında patlayabilirler. Bu kondansatörler de SMD ve standart tipte üretilebilirler.

Tantal kondansatör

f) Mika kondansatör: Yalıtkan maddesi olarak bir tür demir oksit olan mika kullanılmaktadır. Mika kondansatörler, frekans karakteristik değeri yüksek olmasından dolayı rezonans ve yüksek frekanslı devrelerde kullanılmaya uygundur. 100V-2500V voltaj aralığında, %2 – %20 tolerans aralığında 1pf – 0,1uf kapasite değerleri arasında çalışabilecek şekilde üretilirler. Mikanın yalıtkan sabiti yüksek olmasından dolayı oluşabilecek kayıp miktarı en az olan kondansatör çeşitlerinden biridir. Kutupsuz olarak üretilirler.

Mika kondansatör

g) Smd kondansatör: Yüzey montajlı (SMD) kondansatörlerdir. Seramik ve mika kondansatör yapılarında üretilirler. Elektronik devre kartlarına yüzey temaslı olarak monte edilmek için üretilmişlerdir. Cep telefonu, bilgisayar vs. gibi cihazlarda sıklıkla kullanılırlar.

Smd kondansatör  Smd kondansatör

h) Varyabl kondansatör: Kapasite değeri bir mil yardımı ile değiştirilebilen kondansatörlerdir. Bu kondansatörlerin birer plakaları sabittir. Diğer plakaları ise mil yardımı ile döndürülebilmektedir. Mil yardımı ile döndürme sayesinde kondansatörlerin kapasite değerleri ayarlanabilir. Hareketli olan plakalar sabit plakalardan uzaklaştığı takdirde kapasite değerleri küçülür. Plakalar alüminyum ya da gümüş kaplı bakırdan yapılırlar. Yalıtkan olarak genellikle hava kullanılır. Radyo alıcı/vericileri ve yüksek frekanslarda kullanılırlar.

Varyabl kondansatör

i) Trimer kondansatör: Kapasite değeri bir tornavida aracılığıyla değiştirilebilen tipteki kondansatörlerdir. Yalıtkan maddesi çoğunlukla havadır. Genellikle devrelerde ince ayarlar için kullanılırlar. Hassasiyet ve toleransları oldukça düşüktür. En düşük 0.5 – 10pF ve en yüksek 1 – 120pF arasında değişebilen kapasiteye sahip tipleri mevcuttur. Trimer kondansatörler telsiz, FM verici, telekomünikasyon devrelerinde kapasitif değerlerdeki ince ayarlar için kullanılmaktadır.

Trimmer Kondansatör

j) Süper kondansatör: Süper kapasitörler (ultra kapasitör ismiyle de anılır), 12kF (=12.000 Farad) gibi çok yüksek kapasite değerlerine sahip olabilen kapasitörlerdir. Tipik bir elektrolitik kapasitörün birim hacimde depoladığı enerjinin yaklaşık 10 ile 100 katı kadarını depolarlar. Bu yüksek kapasiteyi elde etmek için klasik olarak kullanılan dielektrik malzeme yerine ikili mekanizmaya sahiptirler. Bunlardan birisi elektrostatik, diğeri de elektrokimyasal prensip ile çalışır. Süper kapasitörler şarj edilebilir bataryaların yerini alması için tasarlanmıştır. Elektrikli araçlarda rejeneratif frenleme ile üretilen enerjiyi depolamada kullanılırlar.

Süper kondansatör

Kondansatör Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Kondansatörler konu anlatımını Youtube sayfamızdan izleyebilirsiniz. Yorumlarınızı sayfanın altındaki yorum kısmına yazmayı unutmayınız.

Devre hakkında yorumlarınızı aşağıdaki yorum kısmına yazabilirsiniz. Youtube kanalımızda da Temel Elektrik- Elektronik, Arduino ve mBlock ile ilgili ders videoları bulabileceksiniz. Youtube kanalıma abone olmayı da unutmayınız.

https://www.youtube.com/@candemirahmet

Oval@3x 2

Bu ipuçlarını kaçırmayın!

Kayıt butonuna bastıktan sonra e-postanız gelen kutunuza giderek gelen e-postayı onaylamayı unutmayınız. Gelen kutusunda görülmeyen postalar için Önemsiz -Spam klasörünü kontrol edebilirsiniz. Eğer kayıt e-postası ulaşmadıysa iletişim menüsünden bu durumu bildirebilirsiniz.

Yazan: Ahmet Candemir
Teknik Öğretmen - Cisco Instructor - Microsoft MCP - ECDL MS Office Advanced Expert - Adobe Eğitmeni - MEB Fatih Projesi Koordinatörü - Robotik Kodlama Eğitmeni