İletken, Yalıtkan, Yarı İletken
Merhabalar, Temel elektrik ve elektronik ile ilgili bu yazımızda İletken, Yalıtkan, Yarı İletken konularını anlatacağım. Ayrıca Elektrik Devresi (Kapalı devre, açık devre, kısa devre) ile bir elektrik devresinde kullanılan malzemeler ve sembolleri hakkında bilgi vereceğim. Temel Elektrik ve Elektronik Makale: 3
İLETKEN:
Elektrik akımını ileten maddelere iletken denir.
Özellikleri;
• Elektrik akımını iyi iletirler.
• Atom yapısı olarak son yörüngelerinde 4’ten az elektron (1,2,3) bulunur.
• İletkenler çok sayıda serbest elektrona sahip olduklarından elektrik akımının kolayca geçmesine izin verirler.
• Gümüş, bakır, altın, alüminyum iyi iletkendir.
• İletken gazlara örnek olarak argon, neon ve kripton verilebilir.
YALITKAN:
Yalıtkan: Elektrik akımını iletmeyen maddelere yalıtkan denir.
Özellikleri;
• Elektrik akımını iletmezler.
• Son yörüngelerinde 4’ten fazla elektron (5,6,7) bulunur.
• Bir maddenin iyi bir yalıtkan olabilmesi için o maddeyi oluşturan atomların son yörüngelerinde sekiz ya da daha fazla elektron bulunması gerekir
• Cam, porselen, plastik, kâğıt, kauçuk ve pamuk yalıtkan maddelerdir.
• Saf su, alkol, benzin ve trafo yağı yalıtkan özelliğe sahiptir.
YARI İLETKEN:
Normalde elektriği iletmeyen, bazı şartların yerine gelmesiyle elektriği iletmeye başlayan maddelerdir.
Özellikleri;
• Elektrik akımını belli koşullarda iletirler.
• Normal koşullarda yalıtkan olan, uygun koşullar sağlandığında iletkenlik özelliği gösteren maddelerdir.
• Son yörüngelerine 4 elektron bulunur.
• Silisyum ve germanyum yarı iletkenlere örnektir.
ELEKTRİK DEVRESİ ve MALZEMELERİ
Elektrik akımının elektrik kaynağından çıkıp alıcı üzerinde iş yaparak geri elektrik kaynağına dönmesi için kurulan devreye elektrik devresi denir.
Temel Bir Elektrik Devresinde Kullanılan Malzemeler:
Güç Kaynağı:
Kullanacağız devreye göre doğru akım güç kaynağı olarak pil, akü, adaptör, güneş pili kullanarak devremize gerilim sağlayabiliriz. Alternatif akım güç kaynağı olarak transformatör, inverter (DC-AC Dönüştürücü) kullanabiliriz. Birçok elektronik devre kartları doğru akımla çalışmaktadır. (Örnek: Arduino kartı)
Sigorta:
Elektrik devrelerinde akımın istenmeyen bir seviyeye yükselmesi durumunda devredeki akımı kesen devre elemanıdır. Sigorta seçimi yapılırken devrenin kararlı çalışabileceği akım miktarı dikkate alınarak seçim yapılmalıdır.
Anahtar:
Bir devrede enerjiyi açma ve kapama görevi yaparak akımının geçişini kontrol etmeye yarayan devre elemanıdır. Anahtar kontakları açık olduğu zaman elektrik akımı devreden geçmez. Anahtar kontakları kapatıldığı zaman devreden akım geçer.
İletken (Kablo):
Elektrik akımını bir noktadan bir başka noktaya ileten genellikle bakırdan yapılan devre malzemesine iletken denir. İletkenler, plastik kılıf (izole) içerisindeki tel sayısına göre tek telli veya çok telli olarak ayrılırlar.
İletkenler kullanım yerlerine göre de imal edilirler. Arduino kitlerinde sıklıkla kullanılan erkek pin ve dişi pinli jumper kablolar ile malzemeleri birbirlerine kolaylıkla bağlantı yapmak için Timsah Ağzı (Krokodil) kablolar kullanılmaktadır.
Bir elektrik devresi çizim şemasında kullanılan devre elemanlarının sembolleri aşağıda gösterilmiştir.
ELEKTRİK DEVRESİ ÇEŞİTLERİ:
Elektrik devreleri açık devre, kapalı devre ve kısa devre olmak üzere üç çeşittir.
Açık Devre: Elektrik devresinde anahtarın kontağının açık olup akımın devresini tamamlamadığı yani elektrik enerjisinin alıcıya ulaşmadığı devrelere açık devre denir.
Kapalı Devre: Elektrik devresinde anahtar kontağının kapalı, elektrik enerjisinin alıcıya ulaşabildiği ve alıcının çalıştığı devrelere kapalı devre denir.
Kısa Devre: Anahtarın kapalı olduğu ancak elektrik akımının devresini alıcıya ulaşmadan direnci çok daha düşük bir yoldan tamamlayarak üretece geri döndüğü devrelere kısa devre denir. Kısa devre hâlinde alıcı çalışmaz. Hatta gerek üreteç gerekse devre elemanları zarar görebilir. Devreden geçen akım çok yüksek değere çıkmak ister. Eğer devrede bir sigorta var ise üreteci korumak amacı ile sigorta devreyi açar.
İletken, Yalıtkan, Yarı İletken
Bilgilerin faydalı olması dileğiyle.
Devre hakkında yorumlarınızı aşağıdaki yorum kısmına yazabilirsiniz. Youtube kanalımızda da Temel Elektrik- Elektronik, Arduino ve mBlock ile ilgili ders videoları bulabileceksiniz. Youtube kanalıma abone olmayı da unutmayınız.
https://www.youtube.com/@candemirahmet
Yorum Yap